Historia olejku Lavender

Od gotowania po działania wojenne — historia lawendy pokazuje, że ta niezwykła roślina zasługuje na coś więcej niż tylko kolor nazwany na jej cześć. Zanurzając się w jej dziejach odkryjesz, że na przestrzeni wieków ludzie uważali ją za przydatną, zanim nawet w pełni zrozumieli jej potencjał. Czytaj dalej, aby poznać historię lawendy i zobaczyć, w jaki sposób korzystały z niej różne społeczności.

Lawenda: wprowadzenie

Lawenda, znana również pod łacińską nazwą Lavandula angustifolia, to kolorowa, kwitnąca roślina z rodziny mięty (7). Jej bliskimi krewnymi są znane zioła kuchenne: rozmaryn, bazylia, oregano, tymianek i szałwia. Osiąga wysokość maksymalnie 1 metra i ma srebrzysto-zielone liście. Posiada również jasnofioletowe kwiaty, od których pochodzi nazwa koloru lawendowego.

Roślina ta pochodzi z obszaru śródziemnomorskiego, Bliskiego Wschodu, Afryki Północnej, Republiki Zielonego Przylądka oraz Wysp Kanaryjskich. Można ją również znaleźć w Azji, Rosji, Australii oraz w obu Amerykach, wszędzie tam, gdzie panuje sprzyjający jej klimat. Lawenda rośnie najlepiej w klimatach umiarkowanych, z ciepłym słonecznym latem i suchą, łagodną zimą.

Jest wytrzymała i może rosnąć w suchych warunkach, źle reaguje jednak na wysoki poziom wilgotności. Dobrze radzi sobie na suchych, kamienistych glebach. Idealny jest dla niej klimat Morza Śródziemnego i dlatego to właśnie tam zbiera się jej największe ilości na świecie.

Historia lawendy

Pierwsze wzmianki o lawendzie datowane są na okres ponad 2500 lat temu! Starożytni Egipcjanie używali jej do procesu mumifikacji, a jej słodki zapach wykorzystywali jako perfumy. Ślady lawendy zostały nawet znalezione w grobowcu egipskiego faraona Tutanchamona. Starożytni Rzymianie stosowali lawendę do kąpieli ze względu na jej kojący zapach. Oba te przykłady świadczą o tym, że lawenda jest naprawdę rośliną ponadczasową (10).

Kiedy odkryta została technika destylacji parą wodną, Hildegarda z Bingen, Pierandrea Matthioli oraz Paracelsus opisali stosowanie olejku eterycznego z lawendy jako środka kojącego bóle głowy i zębów (Kroeber 1935, Madaus 1938). Nie było to jednak jej jedyne zadanie. Olejek ten rozpylano również, aby uspokoić rozbrykane dzieci! Odprężające działanie wody kwiatowej z lawendy zostało opisane w 1608 roku przez Remberta Dodoensa.

Wysokie stężenia lawendy prowadziły nawet do działania nazywanego narkotycznym (Guillemain i in. 1989). Kwiaty i olejki eteryczne z lawendy były stosowane w celach uspokajających w całej Europie (Weiss, Fintelmann 1999). Przykład ich użycia we francuskim ziołolecznictwie został wspomniany przez Leclerca (1966).

Od 1976 roku olejek z lawendy promowany był jako dodatek do kąpieli. W 2009 roku Niemcy wypuściły na rynek jako oficjalny produkt kapsułki żelowe z olejkiem z lawendy. Wynikało to z tradycji stosowania kropli olejku na łyżeczkę cukru (ESCOP 2009; British Herbal Pharmacopoeia 1983, w nawiązaniu do British Pharmaceutical Codex BPC 1973).

Pochodzenie nazwy

Nazwa „lawenda” pochodzi od łacińskiego słowa oznaczającego mycie: lavare. W czasach starożytnych, tak jak w przypadku Rzymian, ludzie nie byli świadomi, jakie składniki chemiczne kryją się w lawendzie. Mimo tego stosowali ją do prania i perfumowania odzieży, zwłaszcza w klimacie śródziemnomorskim, gdzie roślina ta była powszechnie dostępna. Lawenda była też czasem umieszczana w szufladach z ubraniami lub używana jako baza zapachowa do perfum. Im mniej czasu poświęcanego kąpieli, tym więcej było perfum, a tym samym lawendy. Plotka głosi, że Kleopatra korzystała z lawendy, aby uwieść Marka Antoniusza.

Lawenda w literaturze

Najstarsza drukowana książka na świecie, Biblia Gutenberga, wspomina w paru wersetach o perfumowaniu ciała lawendą (10). ). W Ewangelii Jana w Nowym Testamencie, Maria Magdalena namaszcza stopy Jezusa lawendą — nazywaną szpikanardem — którą zostało również nasmarowane jego ciało po śmierci.

Krążą nawet pogłoski, że w XIV wieku podczas szczytu epidemii „czarnej śmierci”, lawenda i alkohol były używane do odkażania rękawiczek medycznych. Miały one za zadanie zmniejszyć ryzyko zarażenia się chorobą. Mówiło się także, że osoby zajmujące się uprawą i zbiorami lawendy były mniej podatne na zarażenie.

Lekarze zajmujący się epidemią zwykli również umieszczać lawendę i inne zioła w swoich maskach, mając nadzieję, że zapach odstraszy chorobę. Tak jak ludzie używali substancji zapachowych zamiast kąpieli, tak samo miały one zapobiegać chorobom. Sporo się zmieniło od tego czasu, jeśli chodzi o wiedzę medyczną!

Europejscy lekarze z reginów śródziemnomorskich stosowali również lawendę do celów leczniczych, np. oczyszczania i gojenia ran oraz poparzeń. Starożytni Grecy używali lawendy, aby ukoić ból i wpłynąć na jakość snu.

Lawenda a lawandyna

Nie każda odmiana lawendy jest taka sama, warto więc znać różnicę między lawendą a lawandyną. Lawenda, zwana również lawendą angielską, to roślina o łacińskiej nazwie Lavandula angustifolia. Lawandyna to gatunek z tej samej rodziny, ma jednak szarawe kwiaty, które wytwarzają więcej olejku niż lawenda. Olejek ten ma również nieco inny aromat i różni się składem chemicznym — nie posiada takich samych właściwości leczniczych jak lawenda angielska. Światowa roczna produkcja lawendy wynosi zaledwie 200 ton. Jeśli chodzi natomiast o produkcję lawandyny, jest ona na poziomie 1000 ton. To aż pięć razy więcej!

Lawandyna

Tak jak w przypadku wszystkich hybryd, lawandyna jest bezpłodna, należy więc ją reprodukować z sadzonek. Oznacza to, że rośliny są identyczne i można z nich pobierać sadzonki, tworząc „klony”, w przeciwieństwie do „populacji” zwyczajnej lawendy.

Lawandyna uprawiana jest głównie w Bułgarii, będącej w tej dziedzinie liderem, a także w Hiszpanii, we Francji, we Włoszech, na Bałkanach, w Australii i na Tasmanii. Lawandyna rośnie najlepiej w glebie o kwaśnym odczynie, natomiast w przypadku lawendy lepiej sprawdza się gleba neutralna/zasadowa. Spora część lawendy uprawiana jest w dużych gospodarstwach komercyjnych, a do jej zbioru wykorzystuje się maszyny. Najpierw ścina się łodygi, a następnie kwiaty trafiają do przyczepy, która transportuje je do zakładu przetwórczego. Choć zbieranie za pomocą maszyn jest dla rośliny bardziej „stresujące” niż zbiór ręczny, jeden kombajn jest jednak w stanie wykonać tę samą pracę, co sto osób.

Uprawa i pozyskiwanie olejku z lawendy

Lawenda kwitnie w środku lata i to właśnie wtedy najlepiej jest zacząć zbiory. Najlepszy olejek uzyskuje się z kwiatów angielskiej lawendy, liście natomiast dają olejek o dużo niższej jakości. Olejek z kwiatów wykorzystywany jest do celów medycznych oraz produkcji perfum. Większość lawendy uprawianej we Francji trafia zresztą do branży perfumeryjnej i kosmetycznej.

Po tym, jak kwiaty lawendy zostaną zebrane, umieszcza się je w wielkich kadziach ze stali nierdzewnej. Kadź zostaje podgrzana, dzięki czemu olejek wydziela się z kwiatów i unosi wraz z parą wodną. Mieszanka pary z olejkiem zostaje następnie schłodzona, aby go uwolnić. W następnym kroku olejek trafia do specjalnego zbiornika, w którym dojrzewa przez kolejne miesiące. Niektórzy producenci próbują przyspieszyć ten proces, poddając mieszaninę pary i olejku działaniu wysokiego ciśnienia. Dzięki temu zyskują czas, wpływa to jednak na jakość produktu. Do stworzenia olejku lawendowego najwyższej jakości potrzeba jak najniższej temperatury, bez dodatkowego ciśnienia.

Lawenda w gotowaniu i pieczeniu

Lawenda to nie tylko źródło przyjemnego zapachu, ale również doskonały aromat do różnych potraw. Suche kwiaty i pąki lawendy mogą być stosowane do gotowania, aby spotęgować smak słodkich i wytrawnych dań. Używane są również liście i łodygi lawendy — mają łagodniejszy smak niż kwiaty. Często stosuje się je w połączeniu z rozmarynem, aby przyprawić baraninę, kurczaka, grillowane mięsa, sosy, czy też gulasze i zyskać bardziej wyrazisty smak. Lawenda i rozmaryn świetnie sprawdzają się jako przyprawa do warzyw oraz potraw z ziemniakami i ryżem.

Chcąc użyć lawendy do gotowania, należy pamiętać, aby wybrać jej wersję kuchenną, nie ozdobną, musi to być więc lawenda angielska, a nie lawandyna. Najpierw należy odciąć łodygi rośliny tuż przy pąkach i rozłożyć je płasko do wysuszenia. Po umyciu pąków, można je ususzyć w ciepłym piekarniku lub zmielić w młynku do kawy. Kwiaty lawendy można dodać do cukru lub syropu, aby nadać im aromatyczny lawendowy zapach. Taki syrop lub cukier jest świetnym dodatkiem do pieczenia ciast, drożdżówek, chleba i innych wypieków. Aromat lawendy używany jest też czasem do lodów lub bitej śmietany.

Herbata i inne napoje z lawendą

Herbata lawendowa powstaje przy użyciu kwiatów lawendy angielskiej, a nie lawandyny. Taka ziołowa herbata ma wyraźny smak i lekkie nuty mięty, róży lub jabłka, w zależności od odmiany lawendy. Czasem kwiaty mieszane są z innymi herbatami, aby otrzymać mocniejszy smak. Jeśli chcemy uzyskać słabszą herbatę, należy zaparzyć liście rośliny zamiast kwiatów.

Właściwości lecznicze lawendy

Jak wspomniano wcześniej, starożytne cywilizacje Greków, Rzymian i Egipcjan stosowały lawendę do celów leczniczych i zapachowych. W średniowieczu ceniono ją ze względu na właściwości antyseptyczne, uspokajające, przeciwzapalne i przeciwutleniające. Wkrótce roślina ta stała się obiektem zainteresowania badaczy. Choć nie ma na to wystarczających dowodów na podstawie badań klinicznych, skuteczność leków ziołowych, również tych zawierających olejek z lawendy, znana jest od dawna. Według HMPC (Europejski Komitet ds. Ziołowych Produktów Leczniczych) istnieją dowody, że suplementy tego typu są bezpiecznie stosowane od co najmniej 30 lat. Europejska Agencja Leków podaje, że zastosowania te nie wymagają nadzoru lekarza (21, 22, 23). Przyjrzyjmy się kilku ostatnim badaniom dotyczącym lawendy.

1. Antyseptyczne: historia stosowania lawendy do leczenia ran i oparzeń

Olejek lawendowy był używany przez stulecia, aby wspomóc oczyszczanie i gojenie ran. W tym celu lawendę stosowały nawet greckie i rzymskie legiony. Podczas I wojny światowej w niektórych szpitalach wojskowych leczono w ten sposób również rannych żołnierzy. Przeprowadzone w 2016 r. badanie sugeruje, że olejek lawendowy sprzyja gojeniu się ran poprzez pobudzanie budowy tkanki (1).

Poparzenia Gattefossé'a

W lipcu 1910 roku francuski badacz i chemik René-Maurice Gattefossé przeżył niebezpieczną eksplozję laboratoryjną, w wyniku której jego ciało uległo poparzeniom. Szybko wskoczył w trawę, aby ugasić płomienie, ale jego ręce pokryły się ranami, a wkrótce pojawiła się również gangrena. Jak zanotował Gattefossé, już po jednym użyciu olejku eterycznego z lawendy jego rany zaczęły się goić. Jeśli jego słowa są prawdziwe, oznacza to, że olejek lawendowy mógł przyczynić się do szybkiego powrotu do zdrowia.

2. Zmniejszenie lęku: czy lawenda pomaga w stanach lękowych?

W ostatnich latach przeprowadzono pięć badań, których wyniki wskazują na to, że olejek lawendowy może zmniejszać niektóre objawy lękowe. Pierwsze odbyło się w roku 2010 i było randomizowanym badaniem z grupą kontrolną z placebo. Wzięło w nim udział 221 dorosłych cierpiących na zaburzenia lękowe. Po spożyciu olejku lawendowego o nazwie Silexan objawy ich lęku uległy zmniejszeniu. Kolejne badanie przebiegało bardzo podobnie: grupa 170 dorosłych otrzymała Silexan, a ich niepokój związany z lękiem również uległ zmniejszeniu (2015).

Trzy kolejne randomizowane badania z podwójnie ślepą próbą, kontrolowane placebo, miały podobne wyniki w 2014 i 2015 r. — doustnie podawany olejek lawendowy pomógł w objawach depresyjnych i lękowych. Badania te stały się częścią coraz większego zainteresowania ze strony badaczy w kwestii poszukiwania narzędzi do walki z lękiem i stresem.

Olejek i kwiaty z lawendy są używane w Europie od ponad trzydziestu lat, nie ma jednak ugruntowanych podstaw do ich stosowania w leczeniu ogólnych zaburzeń lękowych. Choć jakość badań wraz z upływem czasu rosła, liczba pacjentów leczonych w ten sposób jest wciąż jeszcze zbyt niska (3, 4, 5).

3. Lawenda na odprężenie

Poranne dojazdy do pracy mogą być dodatkowym czynnikiem wywołującym stres podczas intensywnego dnia. Któż nie chciałby odpocząć od codziennych trosk? Działanie odprężające olejku lawendowego znane jest od stuleci. Potwierdziło je również badanie przeprowadzone w 2012 r. (6).

4. Lawenda na sen

Masz kłopoty ze snem? Starożytni Grecy używali lawendy do walki z bezsennością. Przeprowadzone w 2015 roku badanie obejmowało 158 matek krótko po porodzie i wykazało, że zapach lawendy znacznie poprawił jakość ich snu. Inne badanie, przeprowadzone na japońskich studentach, wykazało, że obecność aromatu olejku z lawendy w nocy wpłynęła pozytywnie na pobudkę następnego dnia rano. Unia Europejska potwierdziła tradycyjne, wieloletnie stosowanie kwiatów lawendy jako mające możliwe działanie kojące dla łagodnych objawów stresu psychicznego i wyczerpania oraz jako pomoc przy zasypianiu (8).

5. Olejek lawendowy na ból mięśni

Potencjalne właściwości olejku lawendowego związane z łagodzeniem bólu mięśni i problemów skórnych znane są od wieków. Starożytni Grecy wcierali olejek z lawendy w obolałe mięśnie, aby zmniejszyć dyskomfort. Można więc zakładać, że świetnie sprawdzi się on jako dodatek do masażu (10).

6. Wpływ na obecność przeciwutleniaczy

Słowo „przeciwutleniacze” często kojarzy nam się ze zdrową żywnością lub napojami. Ale czym właściwie są przeciwutleniacze? Utleniacze to potencjalnie szkodliwe substancje w organizmie. Przeciwutleniacze usuwają je, pomagając w ten sposób utrzymać zdrowie organizmu. Ich badaniem zajęto się po raz pierwszy w latach 1920-1950. Przeprowadzone w 2013 roku badanie medyczne wykazało, że olejek lawendowy zwiększa poziom glutationu, katalazy i dysmutazy ponadtlenkowej (SOD) — trzech najsilniejszych przeciwutleniaczy występujących u ludzi (10).

Kolejne badanie kliniczne z udziałem 22 ochotników przeprowadzono z olejkiem eterycznym z lawendy i rozmarynu. Najpierw każdy z pacjentów wąchał lawendę przez pięć minut, a następnie pobierano próbkę jego śliny. Znajdowały się w niej różne fizjologicznie aktywne substancje, takie jak hormon stresu, czyli kortyzol. Zarówno stosowanie rozmarynu, jak i lawendy, obniżało poziom kortyzolu. Zmniejszenie poziomu kortyzolu chroni organizm przed stresem oksydacyjnym, oznacza to więc dla badaczy, że lawenda ma w tej kwestii pozytywne działanie (Atsumi i Tonosaki 2007).

7. Lawenda na bóle głowy i migreny

Migrena jest jedną z najstarszych dolegliwości ludzkości. Te intensywne bóle głowy zostały nawet opisane przez starożytnych Egipcjan w 1200 roku p.n.e. Około 400 roku p.n.e., znany lekarz Hipokrates nawiązywał do zaburzeń wzrokowych, które czasami poprzedzają migrenę. Lawenda stosowana jest często, aby złagodzić napięcie.

8. Zastosowanie weterynaryjne

W niektórych krajach lawenda stosowana jest w weterynaryjnych produktach leczniczych do aplikacji miejscowej. Często wykorzystuje się ją w celach antyseptycznych i wspomagających gojenie, wraz z innymi ekstraktami roślinnymi i olejkami eterycznymi (22).

Olejek lawendowy na skurcze menstruacyjne

Kobiety zmagają się z bólem menstruacyjnym od zarania dziejów. W badaniu z 2014 roku naniesiono po trzy krople olejku z lawendy na dłonie 96 kobiet cierpiących na skurcze menstruacyjne. Godzinę po ataku bólu kobiety przyłożyły dłonie do nosa i wdychały przez pięć minut aromat olejku. Badanie wykazało, że lawenda znacznie złagodziła ból menstruacyjny w porównaniu z grupą placebo. Kobiety, które nie wąchały olejku z lawendy, dwanaście razy częściej czuły zmęczenie i mdłości, a szesnaście razy częściej mdlały.

Zastosowania olejku Lavender od Young Living

Będący jednym z najpopularniejszych produktów Young Living, olejek Lavender to doskonała opcja dla początkujących i niezbędna pozycja w każdym domu. Ma zastosowanie kosmetyczne i aromatyczne, działając dobroczynnie na skórę i włosy. Należy pamiętać, że produkt ten nie jest zarejestrowany ani oznakowany jako lek. To ulubieniec w naszej ofercie nie tylko ze względu na swój klasyczny zapach, ale również wszechstronność: od produktów do pielęgnacji skóry po codzienne odprężające rytuały. Olejek ten może wpłynąć pozytywnie na wiele obszarów życia.

Dar Matki Natury

Ludzie używają lawendy od tysięcy lat. I choć nie zawsze rozumieli, dlaczego ta pięknie pachnąca roślina jest tak pomocna, nauka zaczęła wreszcie odkrywać jej imponujące możliwości.

History of
Frankincense

History of
Lavender Oil

History of
Tea Tree Oil